Ortodoncja – czym się zajmuje ta dziedzina?
- Ortodoncja to dziedzina stomatologii zajmująca się diagnozowaniem i leczeniem wad zgryzu.
- Celem leczenia ortodontycznego jest przywrócenie prawidłowej funkcji narządu żucia, poprawa estetyki uśmiechu oraz zapobieganie powikłaniom zdrowotnym wynikającym z nieprawidłowego ustawienia zębów.
Kiedy i dlaczego stosuje się aparaty ortodontyczne?
Wskazania do leczenia ortodontycznego
Leczenie ortodontyczne może być zalecane w przypadku:
- wad zgryzu (np. przodozgryz, tyłozgryz, zgryz otwarty, stłoczenia zębów),
- nieprawidłowego ustawienia zębów (stłoczenia),
- zaburzeń funkcji żucia,
- trudności w utrzymaniu higieny jamy ustnej z powodu ciasno ustawionych zębów.
Aspekty zdrowotne leczenia ortodontycznego
- Prawidłowe ustawienie zębów ułatwia utrzymanie higieny jamy ustnej, co zmniejsza ryzyko próchnicy i chorób dziąseł.
- Leczenie ortodontyczne może poprawić funkcję żucia,
- Wpływa na poprawę wymowy i ogólnego komfortu życia.
Aspekty wizualne leczenia ortodontycznego
- Korekta ustawienia zębów i zgryzu wpływa na estetykę uśmiechu oraz rysów twarzy.
- Wyrównane zęby mogą zwiększyć pewność siebie i poprawić samopoczucie, jednak decyzja o leczeniu powinna być podejmowana z uwzględnieniem zarówno potrzeb zdrowotnych, jak i indywidualnych oczekiwań pacjenta.
Rodzaje aparatów ortodontycznych w ofercie gabinetu
| Rodzaj aparatu | Sposób zakładania | Sposób noszenia | Częstotliwość wizyt kontrolnych | Przewidywany czas noszenia |
| Aparat stały metalowy | Zamki przyklejane do zębów, łuk metalowy, mocowany ligaturami[6][7] | Stały (niezdejmowany) | Zazwyczaj co 4–6 tygodni | Najczęściej 1,5–2,5 roku (indywidualnie) |
| Aparat samoligaturujący Damon | Zamki przyklejane do zębów, łuk mocowany klapką w zamku (bez ligatur)[8][9] | Stały (niezdejmowany) | Zazwyczaj co 6–8 tygodni | Podobnie jak aparat metalowy, czasem krócej – zależnie od wady |
| Nakładki Clear Aligner | Indywidualnie wykonane przezroczyste nakładki na zęby[10][11] | Zdejmowane, noszone min. 20h/dobę | Kontrola co ok. 3 tygodnie, wymiana nakładek | Zwykle kilka do kilkunastu miesięcy – zależnie od wady |
| Aparaty retencyjne | Zakładane po zakończeniu leczenia aktywnego, mogą być stałe (drucik) lub zdejmowane (szyna)[12][13] | Stałe lub zdejmowane | Kontrole wg zaleceń lekarza | Najczęściej od kilku miesięcy do kilku lat (indywidualnie) |
Charakterystyka poszczególnych aparatów
Aparat stały metalowy
- Składa się z metalowych zamków przyklejanych do zębów i metalowego łuku[6][7].
- Noszony jest przez cały czas leczenia, nie można go samodzielnie zdejmować.
- Wizyty kontrolne odbywają się zwykle co 4–6 tygodni, podczas których lekarz wymienia łuk lub reguluje aparat.
- Czas leczenia zależy od rodzaju wady i indywidualnych czynników.
Aparat samoligaturujący Damon
- Różni się od tradycyjnego metalowego tym, że nie wymaga ligatur – łuk mocowany jest w zamku za pomocą specjalnej klapki[8][9].
- Ułatwia utrzymanie higieny, może skracać czas wizyt kontrolnych (co 6–8 tygodni).
- Czas leczenia podobny do aparatów tradycyjnych, zależny od indywidualnej sytuacji pacjenta.
Nakładki Clear Aligner
- Przezroczyste, indywidualnie dopasowane nakładki, które pacjent samodzielnie zakłada i zdejmuje[10][11].
- Należy je nosić przez minimum 20 godzin na dobę, zdejmując tylko do jedzenia i mycia zębów.
- Wizyty kontrolne odbywają się zwykle co 3 tygodnie, podczas których lekarz ocenia postępy i przekazuje nowe nakładki.
- Czas leczenia zależy od stopnia wady zgryzu, zwykle trwa od kilku do kilkunastu miesięcy.
Aparaty retencyjne
- Stosowane po zakończeniu aktywnego leczenia ortodontycznego w celu utrzymania efektów terapii[12][13].
- Mogą być stałe (drucik przyklejony do zębów) lub zdejmowane (szyna retencyjna).
- Czas noszenia ustala lekarz, zwykle od kilku miesięcy do kilku lat.
- Regularność noszenia i kontroli jest kluczowa dla utrzymania efektów leczenia.
Zdjęcie cefalometryczne
- Jest to specjalistyczne zdjęcie rentgenowskie wykorzystywane do planowania i monitorowania leczenia ortodontycznego.
- Pozwala na ocenę układu kostnego twarzoczaszki i relacji szczęk.
Decyzja o leczeniu i wyborze aparatu
Decyzję o rozpoczęciu leczenia ortodontycznego, wyborze rodzaju aparatu oraz czasie jego noszenia podejmuje lekarz ortodonta na podstawie szczegółowego badania i diagnostyki.
Pierwsza wizyta ma charakter konsultacyjny – w jej trakcie:
- Lekarz analizuje stan zgryzu, wykonuje niezbędne badania (np. zdjęcia cefalometryczne) i przedstawia pacjentowi możliwe opcje leczenia.
- Ostateczny wybór metody leczenia jest indywidualny i zależy od rodzaju wady, wieku pacjenta, stanu zdrowia jamy ustnej oraz oczekiwań pacjenta.
